โลกของ SSD (Solid State Drive) นั้นก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว และหนึ่งในรูปแบบที่ได้รับความนิยมอย่างมากคือ SSD M.2 ด้วยขนาดที่เล็กกะทัดรัดและความเร็วที่สูง ทำให้ SSD M.2 กลายเป็นตัวเลือกยอดนิยมสำหรับทั้งคอมพิวเตอร์ตั้งโต๊ะและโน้ตบุ๊ก แต่หลายคนอาจสับสนกับเรื่อง “ร่อง” บน SSD M.2 วันนี้เราจะมาไขข้อข้องใจกันครับ ว่า SSD M.2 แบบ 1 ร่องและ 2 ร่องต่างกันอย่างไร และควรเลือกแบบไหนให้เหมาะกับการใช้งาน
M.2 คืออะไร?
M.2 คือมาตรฐานขนาดของ SSD ลักษณะเป็นแผ่น PCB ขนาดเล็ก ซึ่งมีข้อดีคือประหยัดพื้นที่และติดตั้งง่าย แต่สิ่งที่สำคัญคือ M.2 มีหลายประเภท ขึ้นอยู่กับจำนวนและตำแหน่งของ “ร่อง“ หรือ Key บนตัว SSD ซึ่งร่องเหล่านี้จะกำหนดอินเทอร์เฟซการเชื่อมต่อและความเร็วของ SSD
SSD M.2 แบบ 1 ร่อง (M Key) และ 2 ร่อง (B+M Key)
ความแตกต่างหลักๆอยู่ที่จำนวนและตำแหน่งของร่อง (ซึ่งร่องจะคล้ายกับร่องของ RAM) ซึ่งส่งผลต่อประเภทของอินเทอร์เฟซและความเร็วในการถ่ายโอนข้อมูล
ก่อนอื่นมาทำความเข้าใจเกี่ยวกับร่องบาก (Key) บน M.2 SSD กันก่อน ร่องบากของ M.2 SSD ไม่ได้เปลี่ยนตำแหน่งตามยุคสมัยของ PCIe เหมือนกับ RAM ตำแหน่งและจำนวนร่องบากจะบ่งบอกถึงอินเทอร์เฟซการเชื่อมต่อ ซึ่งส่งผลต่อความเร็วและประเภทของ SSD ตัวอย่างเช่น ร่องบาก (Key) ของ RAM ในแต่ละยุค (DDR, DDR2, DDR3, DDR4, DDR5) มีตำแหน่งที่แตกต่างกันเพื่อป้องกันการเสียบผิด ในขณะที่ M.2 SSD ใช้ร่องบากที่แตกต่างกัน (เช่น M Key สำหรับ PCIe NVMe และ B+M Key สำหรับ SATA/PCIe) เพื่อระบุอินเทอร์เฟซ โดยตำแหน่งร่องบากจะไม่เปลี่ยนแปลงตามมาตรฐาน PCIe แต่จะบ่งบอกถึงความสามารถในการเชื่อมต่อกับอินเทอร์เฟซต่างๆ แม้ว่า SSD M.2 รุ่นใหม่จะมีความเร็วสูงขึ้น (เช่น PCIe 4.0 หรือ 5.0) แต่ตำแหน่งร่องบากก็ยังคงเหมือนเดิม เพื่อความเข้ากันได้กับเมนบอร์ดรุ่นเก่า อย่างไรก็ตาม การใช้งาน SSD M.2 ความเร็วสูงกว่าที่เมนบอร์ดรองรับได้ ความเร็วจะถูกจำกัดตามความสามารถของเมนบอร์ด เช่น การใช้ SSD M.2 PCIe 4.0 บนเมนบอร์ดที่รองรับ PCIe 3.0 ความเร็วจะถูกจำกัดอยู่ที่ PCIe 3.0 เท่านั้น
ความแตกต่างชนิดของ M.2
- M.2 2 ร่อง (B+M Key) ร่องบาก 2 ร่องนี้ บ่งบอกว่า SSD สามารถรองรับทั้ง SATA และ PCIe x2 โดยทั่วไปแล้ว SSD ประเภทนี้มักจะใช้ SATA ซึ่งเป็นอินเทอร์เฟซที่ช้ากว่า PCIe การมีร่องบาก 2 ร่อง ช่วยให้ SSD สามารถใช้งานได้กับเมนบอร์ดที่หลากหลาย แต่ก็จำกัดความเร็วไว้ที่ SATA หรือ PCIe x2
- M.2 1 ร่อง (M Key) ร่องบาก 1 ร่องนี้ มักใช้กับ PCIe NVMe ซึ่งเป็นอินเทอร์เฟซที่เร็วกว่า SATA และ PCIe x2 อย่างมาก การมีร่องบากเพียง 1 ร่อง ทำให้ SSD สามารถเข้าถึงความเร็วสูงสุดของ PCIe ได้ แต่ก็อาจใช้งานได้กับเมนบอร์ดที่รองรับ PCIe เท่านั้น
ดังนั้น แม้ว่าทั้ง RAM และ M.2 SSD จะใช้ร่องบากเพื่อป้องกันการเสียบผิดและบ่งบอกถึงประเภทของอุปกรณ์ แต่หลักการทำงานและการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งร่องบากนั้นแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง ใน RAM ตำแหน่งร่องบากเปลี่ยนไปตามยุคสมัยของ DDR เพื่อให้เข้ากันได้กับเมนบอร์ดรุ่นใหม่ๆ แต่ใน M.2 SSD ตำแหน่งและจำนวนร่องบากจะบ่งบอกถึงอินเทอร์เฟซการเชื่อมต่อ ซึ่งไม่ได้เปลี่ยนแปลงตามยุคสมัยของ PCIe โดยตรง แต่จะเปลี่ยนแปลงตามความเร็วของ PCIe (เช่น PCIe 3.0 หรือ PCIe 4.0) ซึ่งจะส่งผลต่อความเร็วในการถ่ายโอนข้อมูล แต่ตำแหน่งร่องบากยังคงเหมือนเดิม
ความเข้ากันได้ของ PCIe เรื่องสำคัญที่ต้องคำนึงถึง
นอกจากจำนวนร่องแล้วสิ่งสำคัญอีกอย่างที่ต้องพิจารณาคือรุ่นของ PCIe ตัวอย่างเช่น SSD M.2 PCIe 4.0 จะทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพก็ต่อเมื่อเมนบอร์ดรองรับ PCIe 4.0 เช่นกัน หากคุณใช้ SSD M.2 PCIe 4.0 กับเมนบอร์ดที่รองรับแค่ PCIe 2.0 SSD จะทำงานได้แค่ความเร็วของ PCIe 2.0 เท่านั้น ซึ่งจะทำให้ประสิทธิภาพของ SSD ต่ำกว่าที่ควรจะเป็นอย่างมาก คุณจะไม่ได้ประโยชน์จากความเร็วสูงของ PCIe 4.0 เลย แนะนำให้ใช้ SSD M.2 ที่รองรับ PCIe 2.0 หรือ PCIe 3.0 กับเมนบอร์ด PCIe 2.0 แทนครับ การตรวจสอบสเปคของเมนบอร์ดจึงเป็นสิ่งสำคัญก่อนการเลือกซื้อ SSD M.2
สรุปง่ายๆ ให้เข้าใจ
คุณสมบัติ | SSD M.2 1 ร่อง (M Key) | SSD M.2 2 ร่อง (B+M Key) |
อินเทอร์เฟซ | PCIe NVMe (ส่วนใหญ่) | SATA หรือ PCIe x2 |
ความเร็ว | สูงมาก (7000 MB/s ขึ้นไป) | ปานกลาง (550 MB/s – 2000 MB/s) |
ราคา | สูง (ในปัจจุบัน (ปี 2568) ราคาเริ่มลดลงมาแล้ว) | ต่ำ (ในปัจจุบัน (ปี 2568) เริ่มจะเลิกผลิต) |
ความเข้ากันได้ PCIe | ต้องตรวจสอบความเข้ากันได้กับเมนบอร์ | ต้องตรวจสอบความเข้ากันได้กับเมนบอร์ |
ก่อนซื้อควรตรวจสอบ
จากตารางดังกล่าว ควรตรวจสอบความเข้ากันได้ของเมนบอร์ดก่อนซื้อ SSD M.2 เสียก่อน เพราะในขณะที่ผมกำลังเขียนบทความในเรื่องนี้นั้น ( ปี 2568 ) M.2 แบบ 2 ร่อง เริ่มเลิกผลิตแล้วเพราะ M.2 NVMe มีราคาที่ถูกลง และคอมพิวเตอร์รุ่นใหม่ไม่ได้ใช้ M.2 แบบ SATA แล้ว เพื่อให้แน่ใจว่า SSD ที่คุณเลือกใช้งานได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพสูงสุด การตรวจสอบสเปคของอุปกรณ์เป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งก่อนการซื้อครับ